شیعه و سنى به سخنرانى و خطبه پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در منى اشاره نموده ‏اند با این تفاوت كه علماى شیعه به دو سخنرانى براى پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در منى اشاره كرده{1} و اهل سنت فقط به یك سخنرانى در منى اشاره كرده ‏اند{2} و نیز در نقل متن سخنرانى پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در منى توسط دو گروه اندكى تفاوت در الفاظ وجود دارد. حال به بیان آنچه كه علماى اهل سنت و علماى شیعه در این باره نوشته ‏اند مى‏ پردازیم.

در عرفات دستور خداوند مبنى بر این كه علم و ودایع انبیا علیهم السلام به على‏ بن ابى‏طالب ‏علیه السلام منتقل شود بر پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم نازل شد.
پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در منى اولین خطابه خود كه در واقع زمینه‏ سازى براى خطبه ی غدیر بود را ایراد نمودند.
حضرت خطبه{3} را با حمد و ثناى الهى شروع كرده، سپس به خون‏ هاى ریخته شده و اموال بناحق گرفته شده در جاهلیت اشاره كرد و آن ها را مورد عفو قرار دادند. حضرت به ماه‏ هاى حرام اشاره كرده، در ادامه مردم را از اختلاف برحذر داشتند و بیان نمودند كه در نبود من على ‏بن ابى‏ طالب مقابل متخلّفین خواهد ایستاد.
حضرت در ادامه حدیث ثقلین را به زبان آورده و فرمودند: دو چیز گران بها بین شما مى‏ گذارم كه اگر به آن تمسك جویید گمراه نمى ‏شوید و اگر با آن دو مخالفت كنید هلاك شوید. حضرت اشاره نمودند كه به زودى عده ‏اى از شما كنار حوض كوثر بر من وارد مى‏ شوند و از من دور مى‏ شوند.
من گویم خدایا اصحابم، ندا آید كه این ها بعد از تو سنت تو را تغییر دادند… حضرت تأكید نمودند كه این مطالب را حاضران به غایبان برسانند.
در بین علماى اهل سنت كه به سخنرانى پیامبر در منى اشاره كرده‏ اند مى‏ توان به موارد زیر اشاره كرد.
– طبرى در جامع البیان آورده: خطب رسول فى حجة الوداع بمنى فى اواسط ایام التشریق… ان عدة الشهور عند اللّه اثناعشره شهرا، منها اربعه حرم…{4}
– قرطبى در تفسیر خود آورده: خطب رسول الله ‏صلى الله علیه وآله وسلم بمنى فى وسط ایام التشریق فقال: یا ایها الناس إن ربكم واحد ألا لا فصل لعربى على عجمى و لا… ألاهل بلغت؟ قالوا نعم. قال: لیبلغ الشاهد الغائب…{5}

در آخرین روز از ایام التشریق به دستور حضرت مردم براى نماز در مسجد خیف جمع شدند. حضرت بعد از حمد و ثناى خداوند، از مردم خواستند كه گفته‏ هاى حضرت را به خاطر بسپارند و به غایبان برسانند. حضرت به عدم تفرقه سفارش نمودند و مؤمنان را برادر یكدیگر خواندند و بار دیگر به حدیث ثقلین اشاره نمودند و به دو انگشت كنار هم در دست خود اشاره كرده و یادآور شدند كه همان ‏طور كه این دو انگشت من از هم جدا نمى ‏شوند، كتاب خدا و عترتم نیز از هم جدا نمى‏ شوند تا در كنار حوض بر من وارد شوند. در این مقطع بود كه منافقان دست به كار شده و احساس خطر نمودند و علیه پیامبر هم‏ پیمان شدند{6}
بعد از ایراد این خطبه، پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم از مكه به سمت مدینه خارج شدند تا به منطقه غدیر خم رسیدند. در این جا بود كه آیه یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك…{7} نازل شد.
_______________________________________________________________________________
منابع:

1-آقاى محمّدباقر انصارى در كتاب اسرار غدیر خویش با استناد به بحارالانوار، ج 37، ص 113 و ج 21، ص 380 به اولین سخنرانى پیامبر در منى اشاره كرده‏ اند و با استناد به بحارالانوار ج 37، ص 114 به سخنرانى دوم پیامبر در منى در مسجد خیف اشاره نموده ‏اند كه در متن توضیح بیشتر آن خواهد آمد.
2-  طبرى، جامع البیان، ج 10، ص 161؛ سیوطى، الدر المنثور، ج 3، ص 234؛ ابن كثیر، البدایة و النهایة، ج 5، ص 213 و…؛ همو، السیرة النبویة، ج 4، ص 387.
3-  و كان من قوله بمنى(من قوله بمنى فى خطبته)أن حمد اللّه و اثنى علیه، ثم قال: ایها الناس كل دم كان فى الجاهلیه فهو هدر… ایها الناس انى قد تركت فیكم ما إن أخذتم به لن تضلوا…مجلسى، بحارالانوار، ج 21، ص 380 و نیز در ج 37، ص 113 به همین مطالب با كمى اضافات اشاره شده است.
4-  طبرى، جامع البیان، ج 10، ص 161.
5- قرطبى، تفسیر القرطبى، ج 16، ص 343؛ سیوطى، الدر المنثور، ج 3، ص 234؛ ابن كثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج 2، ص 367؛ همو، البدایة و النهایة، ج 5، ص 213؛ همو، السیرة النبویة، ج 4، ص 387.
6- فلما كان آخر یوم من ایام التشریق… ثم نادى: الصلاة جامعه فى مسجد الخیف، فاجتمع الناس و حمد اللّه و اثنى علیه ثم قال: نضر اللّه امرء سمع مقالتى فوعاها و بلغها لمن لم یسمعها… ایها الناس انى تارك فیكم الثقلین قالوا: یا رسول اللّه ما الثقلان…(مجلسى، بحارالانوار، ج 37، ص 114)
7-  المائده / 67.