«وَ جَلَّ فِي سُلْطَانِهِ وَ عَظُمَ فِي أَرْكَانِهِ»

«سلطنتش پرجلال و در ارکان آفرینش‌اش بزرگ است.»
خداوند متعال در سلطنت خود جلالت دارد؛ و درعین‌حال که سلطنت دارد، قدرتش شامل و محیط است و احاطه بر همه‌ی عالم دارد؛ امّا مقامش جلالت دارد و اجلّ از این است که ما بتوانیم او را تشبیه کنیم. خداوند متعال سلطنتش عظیم است، ولی این عظمت در سلطنتش قابل تصوّر و تعقل نیست؛ و این‌که ما بتوانیم به آن احاطه پیدا کنیم، ممکن نیست.
خداوند متعال دو گونه صفات دارد. صفات جلال و صفات جمال. صفات جمال صفات ثبوتیه است و صفات جلال صفات سلبیه است.
«وَجَلَّ فِی سُلطَانِهِ» خداوند همان‌گونه که به همه‌ی موجودات سلطنت و قدرت و احاطه دارد، درعین‌حال جلالت هم دارد.
«جَلَّ جَلاله» یعنی عظمت خدا بزرگ است، بزرگی است که برای ما قابل احاطه نیست.
« وَ عَظُمَ فِي أَرْكَانِهِ» وقتی آیات خداوند را نگاه می‌کنیم، عظمت او را در افعالش می‌بینیم. قرآن کریم می‌فرماید:
﴿ إِنَّ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ ﴾(1) :
﴿ مسلّماً در آفرینش آسمان‌ها و زمین، و آمدورفت شب و روز، نشانه‌های [روشنی] برای خردمندان است. ﴾
این‌ها آیات عظمت خدا هستند و خدا در ارکان آفرینش خود، عظمتش را نشان داده است. یکی از بهترین راه‌های خداشناسی این است که ما خدا را از طریق آیات بشناسیم؛ «مَنْ عَرَفَ نَفسَه، فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه» کسانی که خودشان را بشناسند، حتماً پروردگارشان را هم خواهند شناخت.
اوّل شناختن خود به‌عنوان آیات، و دوم شناختن پروردگار به‌عنوان صاحب آیه.
«وَ عَظُمَ فی اَرْکانِهِ» ارکان را که نگاه و تدبّر کنیم، عظمت خدا را درمی‌یابیم و این عظمت خدا، آیینه‌اش عظمت موجودات است. هر چه به موجودات توجّه بیشتری کنیم، عظمت خدا را بیشتر می‌یابیم.

والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه

منابع:

1)آل‌عمران (3):190.