به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز
تفسیر برخی از آیات
أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فی جَنْبِ اللَّهِ وَ إِنْ كُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرینَ (56) زمر 39:56 تفسیر جامع، ج6، ص: 89
از جابربن عبد اللّه انصارى روایت كرده گفت جماعتى از اهل یمن حضور حضرت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله شرفیاب شده عرض كردند اى رسول خدا وصى و جانشین شما كیست فرمود همان شخصى است كه پروردگار امر كرده شما باو تمسك و توسل بجوئید و فرموده: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا تمام شما مسلمین به ریسمان محكم خدا تمسك جسته و از آن جدا نشوید مجددا عرض كردند اى رسول خدا صلی الله علیه و آله بیان فرمائید حبل اللّه چه كسى است فرمود همان شخصى است كه پروردگار فرمود: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ حبل از طرف خداى تعالى قرآن است و حبل از جانب مردم وصى من می باشد و همان است كه آیه أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ و آیه وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا در حق او نازل شده تفسیر القمی، ج2، ص: 251
و قال علی بن إبراهیم فی قوله: وَ أَنِیبُوا إِلى رَبِّكُمْ أی توبوا وَ أَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَكُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَیْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ من القرآن و ولایة أمیر المؤمنین ع و الأئمة ع، و الدلیل على ذلك قول الله عز و جل أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ الآیة قال فی الإمام إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ (55) مائده 5:55 تفسیر جامع، ج2، ص: 226
در كافى از حضرت صادق علیه السّلام روایت كرده در معناى: یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ یُنْكِرُونَها فرمود چون آیه: إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ تا آخر آیه نازل شد جمع شدند عده از اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و آله در مسجد مدینه و بعضى ببعض دیگر گفتند در مورد این آیه چه می گوئید اگر آیه را انكار كنیم بتمام آیات و احكام اسلام كافر می شویم و اگر آن را تصدیق نموده و ایمان بیاوریم على علیه السلام را بر خود تفوق داده و مسلط كنیم زیرا این آیه صریحا بر ولایت على علیه السّلام دلالت دارد؟ همه آنها گفتند ما می دانیم محمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم راست می گوید لكن امر او را درباره على علیه السلام اطاعت نمی كنیم لذا این آیه نازل شد كه می فرماید این مردم ولایت على علیه السّلام را دانستند پس از آن انكار ولایت نموده و كافر شدند. ابن بابویه از حضرت باقر علیه السّلام روایت كرده كه جمعى از یهودیان مِنجمله عبد اللّه بن سلام و اسید بن ثعلبه و ابن یامین و ابن صوریا اسلام آورده خدمت پیغمبرصلی الله علیه و آله شرفیاب شدند عرض كردند اى رسول خدا صلی الله علیه و آله موسى پس از خود به یوشع بن نون وصیت كرد وصى بعد از شما كیست؟ آنوقت آیه إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ نازل شد پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به آن ها فرمود برویم به مسجد؟ همین كه خواستند داخل مسجد شوند سائلى را مشاهده نمودند پیغمبرصلی الله علیه و آله از او پرسید آیا كسى در مسجد چیزى بتو عطا ننموده؟ عرض كرد بلى ای رسول خدا آن مردى كه مشغول نماز است، فرمود در چه حالى بتو عطا نمود؟ عرض كرد در حال ركوع، پیغمبرصلی الله علیه و آله تكبیر گفت و مردم همه تكبیر گفتند پیغمبرصلی الله علیه و آله رو به مردم كرد و فرمود پس از من على علیه السلام وصى من است و ولى شما است كسانى كه حضور داشتند گفتند راضى هستیم به پروردگار یكتا و به این كه اسلام دین ما و محمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم پیغمبر و على بن أبی طالب علیهم السلام ولى و امام ما باشد، لذا خداوند این آیه را نازل فرمود وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ از عمر بن خطاب روایت كردند گفت بخدا قسم چهل مرتبه در نماز و حالت ركوع انگشتر صدقه دادم تا در باره من هم مانند آیه اى كه در باره على علیه السلام نازل شده نازل شود، ابداً نازل نشده است.
از جابربن عبد اللّه انصارى روایت كرده گفت جماعتى از اهل یمن حضور حضرت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله شرفیاب شده عرض كردند اى رسول خدا وصى و جانشین شما كیست فرمود همان شخصى است كه پروردگار امر كرده شما باو تمسك و توسل بجوئید و فرموده: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا تمام شما مسلمین به ریسمان محكم خدا تمسك جسته و از آن جدا نشوید مجددا عرض كردند اى رسول خدا صلی الله علیه و آله بیان فرمائید حبل اللّه چه كسى است فرمود همان شخصى است كه پروردگار فرمود: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ حبل از طرف خداى تعالى قرآن است و حبل از جانب مردم وصى من می باشد و همان است كه آیه أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ و آیه وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا در حق او نازل شده تفسیر القمی، ج2، ص: 251
و قال علی بن إبراهیم فی قوله: وَ أَنِیبُوا إِلى رَبِّكُمْ أی توبوا وَ أَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَكُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ ما أُنْزِلَ إِلَیْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ من القرآن و ولایة أمیر المؤمنین ع و الأئمة ع، و الدلیل على ذلك قول الله عز و جل أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ الآیة قال فی الإمام إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ (55) مائده 5:55 تفسیر جامع، ج2، ص: 226
در كافى از حضرت صادق علیه السّلام روایت كرده در معناى: یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ یُنْكِرُونَها فرمود چون آیه: إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ تا آخر آیه نازل شد جمع شدند عده از اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و آله در مسجد مدینه و بعضى ببعض دیگر گفتند در مورد این آیه چه می گوئید اگر آیه را انكار كنیم بتمام آیات و احكام اسلام كافر می شویم و اگر آن را تصدیق نموده و ایمان بیاوریم على علیه السلام را بر خود تفوق داده و مسلط كنیم زیرا این آیه صریحا بر ولایت على علیه السّلام دلالت دارد؟ همه آنها گفتند ما می دانیم محمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم راست می گوید لكن امر او را درباره على علیه السلام اطاعت نمی كنیم لذا این آیه نازل شد كه می فرماید این مردم ولایت على علیه السّلام را دانستند پس از آن انكار ولایت نموده و كافر شدند. ابن بابویه از حضرت باقر علیه السّلام روایت كرده كه جمعى از یهودیان مِنجمله عبد اللّه بن سلام و اسید بن ثعلبه و ابن یامین و ابن صوریا اسلام آورده خدمت پیغمبرصلی الله علیه و آله شرفیاب شدند عرض كردند اى رسول خدا صلی الله علیه و آله موسى پس از خود به یوشع بن نون وصیت كرد وصى بعد از شما كیست؟ آنوقت آیه إِنَّما وَلِیُّكُمُ اللَّهُ نازل شد پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به آن ها فرمود برویم به مسجد؟ همین كه خواستند داخل مسجد شوند سائلى را مشاهده نمودند پیغمبرصلی الله علیه و آله از او پرسید آیا كسى در مسجد چیزى بتو عطا ننموده؟ عرض كرد بلى ای رسول خدا آن مردى كه مشغول نماز است، فرمود در چه حالى بتو عطا نمود؟ عرض كرد در حال ركوع، پیغمبرصلی الله علیه و آله تكبیر گفت و مردم همه تكبیر گفتند پیغمبرصلی الله علیه و آله رو به مردم كرد و فرمود پس از من على علیه السلام وصى من است و ولى شما است كسانى كه حضور داشتند گفتند راضى هستیم به پروردگار یكتا و به این كه اسلام دین ما و محمد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم پیغمبر و على بن أبی طالب علیهم السلام ولى و امام ما باشد، لذا خداوند این آیه را نازل فرمود وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ از عمر بن خطاب روایت كردند گفت بخدا قسم چهل مرتبه در نماز و حالت ركوع انگشتر صدقه دادم تا در باره من هم مانند آیه اى كه در باره على علیه السلام نازل شده نازل شود، ابداً نازل نشده است.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ الْعَصْرِ (1) إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ (2) إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ (3) تفسیر جامع، ج7، ص: 489
سوره عصر مشتمل است بر وعید و توبیخ كفار و منافقین قوله تعالى وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ سوگند بزمان نورانى رسول یا دوران ظهور امام زمان علیه السّلام همانا انسان در نقصان و زیان كاری است مگر آنان كه بخدا ایمان آورده و نیكوكار شدند و وصیت كردند فرزندان خود و مردم را بامر حق و سفارش كردند یكدیگر را به صبر و بردبارى ابن بابویه از حضرت صادق علیه السّلام روایت كرده فرمود مراد از عصر زمان خروج قائم ما آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم است و مقصود از انسان كه زیان كار است دشمنان ما ائمه می باشد و مراد از ایمان اعتقاد داشتن بائمه و آیات خدا است و عمل نیكو مواسات كردن با برادران مؤمن و سفارش نمودن در باره عترت پیغمبر و ائمه معصومین علیه السّلام است- و در حدیث دیگر فرمود آن حضرت: خداوند خارج كرده بر گزیدگان از مخلوقاتش را از انسان زیانكار و فرموده مگر آن هایی كه به ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام ایمان داشته و به فرزندان شان آن ولایت را سفارش كنند و دستور به صبر و بردبارى دهند نسبت باذیت و آزاری كه از طرف مخالفین مشاهده می نمایند و البته خداوند ایشان را به كیفر و عذاب خود گرفتار خواهد نمود پایان سوره عصر: صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ (7)
سوره عصر مشتمل است بر وعید و توبیخ كفار و منافقین قوله تعالى وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ سوگند بزمان نورانى رسول یا دوران ظهور امام زمان علیه السّلام همانا انسان در نقصان و زیان كاری است مگر آنان كه بخدا ایمان آورده و نیكوكار شدند و وصیت كردند فرزندان خود و مردم را بامر حق و سفارش كردند یكدیگر را به صبر و بردبارى ابن بابویه از حضرت صادق علیه السّلام روایت كرده فرمود مراد از عصر زمان خروج قائم ما آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله و سلّم است و مقصود از انسان كه زیان كار است دشمنان ما ائمه می باشد و مراد از ایمان اعتقاد داشتن بائمه و آیات خدا است و عمل نیكو مواسات كردن با برادران مؤمن و سفارش نمودن در باره عترت پیغمبر و ائمه معصومین علیه السّلام است- و در حدیث دیگر فرمود آن حضرت: خداوند خارج كرده بر گزیدگان از مخلوقاتش را از انسان زیانكار و فرموده مگر آن هایی كه به ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام ایمان داشته و به فرزندان شان آن ولایت را سفارش كنند و دستور به صبر و بردبارى دهند نسبت باذیت و آزاری كه از طرف مخالفین مشاهده می نمایند و البته خداوند ایشان را به كیفر و عذاب خود گرفتار خواهد نمود پایان سوره عصر: صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ (7)
معناى صراط
ابن بابویه بسند خود از حضرت صادق علیه السّلام روایت كرده كه مفضل بن عمر از آن حضرت معناى صراط را سؤال نمود فرمود صراط عبارت از راهى است بسوى معرفت پروردگار و این راه دو تاست یكى راه دنیا و دیگرى راه آخرت است اما راه دنیا شناختن و معرفت امام است كه بر هر كس واجب است در دنیا امام خود را شناخته و اطاعت او را نماید و او را پیشواى خود دانسته و به راهنمائى آن ها از صراطى كه پل جهنم است بخوبى عبور كند و هر كه در دنیا امام زمان علیه السلام خود را نشناسد قدم هایش در صراط بلغزد و به جهنم واصل گردد. و بسند دیگر از آن حضرت روایت نموده فرمود صراط المستقیم وجود مقدس امیر المؤمنین علیه السّلام می باشد.
وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ (12) یس 36:12 تفسیر جامع، ج5، ص: 467
ابن بابویه از حضرت باقر علیه السلام روایت كرده فرمود چون این آیه نازل شد وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ ابوبكر و عمر خدمت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله آمده گفتند اى رسول خدا آیا منظور از امام مبین تورات است؟ فرمود خیر عرض كردند آیا انجیل است؟
فرمود خیر باز پرسیدند آیا مراد قرآن است فرمود خیر در همین موقع امیر المؤمنین علیه السلام وارد شد پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود آن امام مبین كه خداوند همه چیز را در آن بیان فرمود على علیه السلام است كه پروردگار علم هر چیزى را در وجود برادر و وصى و خلیفه بعد از من على علیه السلام بودیعه نهاده است.
و نیز از عمار روایت كرده گفت در یكى از غزوات و جنگها كه در خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام بودم از بیابانى عبور می كردیم كه مملو از مورچه بود گفتم اى مولاى من آیا كسى هست كه شماره این مورچگان را بداند فرمود بلى اى عمار من می دانم و می توانم تعداد آن را تعیین كنم گفتم یا امیر المؤمنین علیه السلام تعداد این ها را از كجا می دانید فرمود اى عمار مگر سوره یس را نخوانده اى آنجائى كه می فرماید: وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِین عرض كردم بلى فدایت شوم این سوره را مكرر خوانده ام فرمود اى عمار منظور از امام مبین كه خداوند فرموده است منم.
وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ (12) یس 36:12 تفسیر جامع، ج5، ص: 467
ابن بابویه از حضرت باقر علیه السلام روایت كرده فرمود چون این آیه نازل شد وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ ابوبكر و عمر خدمت پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله آمده گفتند اى رسول خدا آیا منظور از امام مبین تورات است؟ فرمود خیر عرض كردند آیا انجیل است؟
فرمود خیر باز پرسیدند آیا مراد قرآن است فرمود خیر در همین موقع امیر المؤمنین علیه السلام وارد شد پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود آن امام مبین كه خداوند همه چیز را در آن بیان فرمود على علیه السلام است كه پروردگار علم هر چیزى را در وجود برادر و وصى و خلیفه بعد از من على علیه السلام بودیعه نهاده است.
و نیز از عمار روایت كرده گفت در یكى از غزوات و جنگها كه در خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام بودم از بیابانى عبور می كردیم كه مملو از مورچه بود گفتم اى مولاى من آیا كسى هست كه شماره این مورچگان را بداند فرمود بلى اى عمار من می دانم و می توانم تعداد آن را تعیین كنم گفتم یا امیر المؤمنین علیه السلام تعداد این ها را از كجا می دانید فرمود اى عمار مگر سوره یس را نخوانده اى آنجائى كه می فرماید: وَ كُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِین عرض كردم بلى فدایت شوم این سوره را مكرر خوانده ام فرمود اى عمار منظور از امام مبین كه خداوند فرموده است منم.
Leave A Comment?