«وَ جَبّارُالْأَرَضِینَ وَ السَّماوَاتِ»

«و حکمران زمین‌ها و آسمان‌ها.»
«جَبّار» دو معنا دارد. یکی به معنای جبران‌کننده است؛ جبران‌کننده‌ی زمین‌ها و آسمان‌ها. معنای دوم آن‌ حاکم است؛ حاکم زمین‌ها و آسمان‌هاست.
در قرآن کریم ﴿ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ ﴾ (1) آمده که به‌عنوان اسم خداست. «مُتَکبِّر» یعنی کسی که پیراهن کبریائیت و بزرگی بر تن کرده است.
«اَلجَبّار» یعنی حاکم مطلق که از معنای جبران‌کننده گرفته‌شده، منتها کمی باعلاقه؛ به این معنا که همه‌ی خواسته‌های موجودات زمین و آسمان را جبران و تأمین می‌کند.
در اصطلاح قرآن کریم «سَماوات» و «اَرض» داریم، ولی «اَرَضینَ» نداریم.
در اصطلاح روایات و تعبیرات پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمّه علیه‌السّلام تعبیر «اَرَضینَ السَّبعِ» هم داریم: «رَبِّ السَّماواتِ السَّبعِ وَ رَبِّ الاَرَضینَ السَّبعِ».
منظور از «اَرَضینَ» می‌تواند در روی همین کره‌ی زمین، زمین‌های مختلف باشد؛ مثلاً قطب شمال و جنوب و مناطق استوایی و …؛ و می‌شود بگوییم زمین‌های مختلف، اشاره به کرات مختلف است که مانند زمین محل سکونت هستند؛ نه مانند خورشید که محلّ سکونت نیست. منظور از سماوات در بیشتر نظرها عوالم بالاست.
اگر بگوییم سماوات به معنای عوالم بالاست، معنایش این خواهد بود که هر آنچه بشر رصد کرده و با تلسکوپ‌ها تشخیص داده، یک آسمان است و آن‌هم آسمان دنیاست.
در روایات دارد که حضرت عیسی علیه‌السّلام در آسمان چهارم است؛ البتّه شاید عالم چهارم باشد؛ زیرا تعبیر عوالم هم در روایات آمده است.
در قرآن هم «عالمین» اشاره‌شده. پس «جَبّارُ الاَرَضینَ وَ السَّماواتِ» یعنی اداره‌کننده، مدیر، مدبّر، جبران‌کننده و حاکم آسمان‌ها و زمین.

والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه

منابع:

1) الحشر (59): 23.